ประชากรมุสลิมที่มีจำนวนมากเกือบ 2,000 ล้านคน หรือร้อยละ 28 ของประชากรโลก ทำให้ตลาดอาหารสำหรับผู้บริโภคชาวมุสลิมเป็นตลาดที่ใหญ่มากที่สุดตลาดหนึ่งของโลก ประกอบกับเศรษฐกิจในกลุ่มประเทศมุสลิมที่เติบโตอย่างรวดเร็ว กำลังซื้อของชาวมุสลิมจึงเพิ่มตามไปด้วย ปัจจัยดังกล่าวมีส่วนสำคัญที่ทำให้อาหารฮาลาลเป็นตลาดอาหารที่มีศักยภาพ และได้รับความสนใจอย่างกว้างขวางจากแวดวงธุรกิจ เพื่อแสวงหาโอกาสในการเข้าไปมีบทบาทสำคัญในตลาดดังกล่าว
1. ความน่าสนใจของตลาดอาหารฮาลาลโลก (Retail Market)
หากจะพิจารณาขนาดตลาดอาหารฮาลาลแล้ว โดยปกติเรามักจะพิจารณาที่มูลค่าค้าปลีกเป็นหลัก ซึ่งปัจจุบันไม่มีหน่วยงานใดมีตัวเลขที่แน่ชัด อย่างไรก็ตาม เราสามารถหามูลค่าตลาดอาหารฮาลาลทางอ้อมได้ โดยพิจารณาจากจำนวนประชากรมุสลิมในตลาดนั้นๆ นำมาคูณด้วย ค่าใช้จ่ายในการบริโภคอาหารเฉลี่ยต่อคนต่อปีของประชากรแต่ละประเทศ แล้วนำมารวมกันเราจะได้มูลค่าตลาดอาหารฮาลาลโลกอย่างคร่าวๆ ซึ่งจะรวมทั้งตลาดสินค้าและบริการร้านอาหาร (Food service) ด้วย จากการคำนวณโดยวิธีดังกล่าว มูลค่าตลาดอาหารฮาลาลโลกในส่วนของค้าปลีกจะมีมูลค่าประมาณ 976 พันล้านเหรียญสหรัฐฯ หรือร้อยละ 16.8 ของมูลค่าตลาดอาหารโลกที่คาดว่าจะมีมูลค่าประมาณ 5.8 ล้านล้านเหรียญสหรัฐฯ และเมื่อเทียบกับสัดส่วนประชากรมุสลิมต่อประชากรโลกที่ร้อยละ 28 จะเห็นได้ว่า ขนาดตลาดอาหารฮาลาลโลกมีสัดส่วนที่น้อยกว่า แสดงว่าตลาดอาหารดังกล่าวยังมีโอกาสเติบโตได้อีกมาก
ภาพที่ 1 ขนาดตลาดอาหารฮาลาลโลก (Retail) |
ภาพที่ 2 สัดส่วนมูลค่าตลาดอาหารฮาลาลโลกต่อมูลค่าตลาดอาหารทั้งหมดปี 2554 |
 |
 |
ที่มา: ฝ่ายวิจัยและข้อมูล สถาบันอาหาร |
ที่มา: ฝ่ายวิจัยและข้อมูล สถาบันอาหาร |
.....................................................................................................................................................................
* สมมติว่าประชากรแต่ละเชื้อชาติในประเทศนั้นๆ มีสัดส่วนการบริโภคอาหารไม่แตกต่างกัน
สำหรับสถานการณ์ในช่วง 3-4 ปีที่ผ่านมา ตลอดอาหารฮาลาลโลกเติบโตเพิ่มขึ้นเฉลี่ยร้อยละ 7.4 ต่อปี สูงกว่าอัตราการเติบโตของอุตสาหกรรมอาหารโดยรวมในกลุ่มอื่นๆ ที่มิใช่ฮาลาลที่เติบโตเฉลี่ยร้อยละ 5.7 ต่อปีเท่านั้น สำหรับตลาดอาหารฮาลาลที่มีขนาดใหญ่ที่สุดอยู่ในกลุ่มประเทศในทวีปเอเชีย โดยมีมูลค่าตลาดประมาณ 657 พันล้านเหรียญสหรัฐฯ หรือร้อยละ 67.4 ของมูลค่าตลาดอาหารฮาลาลโลก (เฉพาะตลาดอาหารฮาลาลในอาเซียนมีสัดส่วน 16.8%) รองลงมาได้แก่ ตลาดอาหารฮาลาลในทวีปแอฟริกา ยุโรป อเมริกาเหนือ ลาตินอเมริกา และโอเชียเนีย มีสัดส่วนร้อยละ 18.8, 12.1, 1.8, 0.3 และ 0.2 ของมูลค่าตลาดอาหารฮาลาลโลก ตามลำดับ
ทั้งนี้ หากไม่รวมตลาดลาตินอเมริกา และโอเชียเนีย ที่มีขนาดเล็กมากแล้ว จะพบว่า ตลาดอาหารฮาลาลในเอเชียเป็นตลาดที่น่าสนใจที่สุด เพราะนอกจากมีตลาดขนาดใหญ่แล้วยังมีอัตราการขยายตัวของตลาดสูง ถึงร้อยละ 8.7 ต่อปีในช่วง 3 ปีหลัง โดยเป็นผลมาจากการขยายตัวทางเศรษฐกิจรวมทั้งการเพิ่มขึ้นของจำนวนประชากรในกลุ่มประเทศดังกล่าว นอกจากนี้ ตลาดอาหารฮาลาลที่มีอัตราขยายตัวสูงและมีความน่าสนใจรองลงมา ได้แก่ แอฟริกา (อัตราขยายตัว 6.1%), ยุโรป (3.3%) และอเมริกาเหนือ (3.2%)
ภาพที่ 3 ศักยภาพและความน่าสนใจของตลาดอาหารฮาลาลโลก |
 |
ที่มา: คำนวณจากข้อมูลของ United Nation และ Economic Research Service, USDA
หมายเหตุ: ตัวเลขท้ายชื่อทวีปแทนขนาดวงกลมซึ่งหมายถึงขนาดตลาดอาหารฮาลาล (มีหน่วยล้านเหรียญสหรัฐฯ)
ปัจจัยที่ทำให้ตลาดอาหารฮาลาลโลกขยายตัวสูงมีที่มาจาก 2 ปัจจัยหลัก คือ (1) จำนวนประชากรมุสลิมที่มีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นในสัดส่วนที่มากกว่าประชากรโลก และ (2) รายได้ของคนมุสลิมที่เพิ่มสูงขึ้น โดยในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา (2543-2553) ประชากรในกลุ่มประเทศที่นับถือศาสนาอิสลามเป็นหลัก (ส่วนใหญ่เป็นกลุ่มประเทศในเอเชียและแอฟริกา) มีอัตราการขยายตัวของประชากรเพิ่มขึ้นในอัตราร้อยละ 2.1 ต่อปี สูงกว่าประชากรในกลุ่มประเทศผู้นับถือศาสนาอื่นๆ ที่มีการเพิ่มขึ้นของประชากรเพียงร้อยละ 1.1 ต่อปีเท่านั้น ขณะเดียวกันรายได้ของกลุ่มประเทศมุสลิมในปัจจุบันก็มีอัตราการเพิ่มขึ้นสูงถึง 2.5 เท่า ตัวเมื่อเทียบกับในช่วง 10 ปีก่อน ซึ่งรายได้ในกลุ่มประเทศพัฒนาอย่างสหภาพยุโรป ญี่ปุ่น และสหรัฐฯ ที่มีอัตราการเพิ่มขึ้นเพียง 1.9, 1.3 และ 1.3 เท่า ตามลำดับ
ภาพที่ 4 อัตราการเพิ่มของประชากรโลก |
ภาพที่ 5 อัตราการเพิ่มของรายได้เฉลี่ยต่อหัว |
 |
 |
ที่มา: คำนวณจากข้อมูลของ United Nation |
ที่มา: คำนวณจากข้อมูล World Economic Outlook, IMF |